حاشیه نشست بغداد؛ بازگشت عراق به مدار دیپلماسی مدرن/ سایه تور منطقه‌ای ترامپ از عربستان تا امارات بر ابتکار عمل السودانی

به گزارش اقتصادنیوز، وبگاه امواج میدیا با انتشار یادداشتی مدعی شد، نخست‌وزیر عراق در آستانه برگزاری اجلاس اتحادیه عرب در بغداد، با موجی از انتقادهای داخلی روبه‌رو شده است. در رأس این جنجال‌ها، تصمیم ظاهری رئیس‌جمهور سوریه، احمد الشرع، برای عدم حضور در این نشست قرار دارد. گفته می‌شود که این تصمیم پس از درخواست برخی شخصیت‌های سیاسی عراقی برای بازداشت او اتخاذ شده است.در همین حال، برخی ناظران ابراز تأسف کرده‌اند که اجلاس اخیر «ریاض» که در آن الشرع با رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ دیدار کرد، مانع از این شده تا توجه های دیپلماتیک بر نشست بغداد متمرکز شود.

چالش تازه سودانی

این وبگاه در ادامه مدعی شد، از ۱۲ مه (۲۳ اردیبهشت) گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه الشرع قصد ندارد در اجلاس عربی بغداد شرکت کند و به‌جای خود، هیئتی به ریاست وزیر امور خارجه سوریه، اسعد الشیبانی، اعزام خواهد کرد.این در حالی بود که رسانه اماراتی «العین» ادعا کرد که نخست‌وزیر عراق، محمد شیاع السودانی، طی تماسی تلفنی با الشرع از او خواسته که در تصمیم خود تجدیدنظر کند. با این حال، گفته می‌شود که رئیس‌جمهور سوریه بر تمایل خود برای «شرمسار نکردن دولت عراق یا شخص نخست‌وزیر» تأکید کرده، به‌ویژه با توجه به مخالفت‌های شدید داخلی با حضوش در این کشور.در همین گزارش آمده است که سودانی در تماس خود وعده داده که در ادامه سال جاری به دمشق سفر خواهد کرد تا «بر حمایت عراق از سوریه تأکید کند».همزمان به‌نوشته روزنامه عراقی «المدی»، برخی از منتقدان شیعه سودانی او را به ناتوانی در جلب نظر سران سطح بالای عربی به بغداد متهم کرده‌اند.در بحبوحه بحث‌ها پیرامون غیبت الشرع، مفسر سیاسی، رسول المالکی، در توییتر/ایکس نوشت که دیدار ۱۴ مه میان ولیعهد سعودی، محمد بن سلمان (MBS)، رهبر موقت سوریه و ترامپ «تمرکز رسانه‌ای را از اجلاس بغداد ربود».به ادعای این وبگاه در این میان، گزارش‌هایی درباره جمع‌آوری بنرهای یادبود شهدای نیروهای حشد الشعبی از خیابان‌های بغداد پیش از اجلاس منتشر شد، اما مقامات سریعاً آن را تکذیب کردند.

با وجود جنجال‌ها، برخی از چهره‌های برجسته عراقی حمایت خود را از سودانی اعلام کرده‌اند. رئیس اقلیم کردستان، نچیروان بارزانی، در ۱۴ مه اظهار داشت که اجلاس بغداد یک «نقطه عطف تاریخی در دیپلماسی عراق» است که «نقش محوری این کشور در خاورمیانه را به نمایش می‌گذارد»او همچنین از تلاش‌های سودانی برای «تقویت همکاری عربی مشترک» و «هدایت مسیر کاهش تنش و همگرایی منطقه‌ای از قلب پایتخت عراق» تمجید کرد.عراق آخرین بار در سال ۲۰۱۲، در سال‌های پایانی دولت نوری المالکی (۲۰۰۶–۲۰۱۴)، میزبان اجلاس اتحادیه عرب بود. اما این نشست عمدتاً یک شکست دیپلماتیک تلقی شد، چراکه بسیاری از کشورها یا سطح پایینی از هیأت را اعزام کردند یا اصلاً شرکت نکردند.در آن زمان، چالش‌های امنیتی عراق یکی از دلایل مشارکت کم‌رنگ عنوان شد. با این حال، گزارش‌های بعدی نشان داد که خشم کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از برخورد مالکی با جمعیت سنی عراق و نزدیکی‌اش به ایران، مانع از هرگونه اتحاد منطقه‌ای واقعی شد.اکنون اما عراق در موقعیتی کاملاً متفاوت قرار دارد. امنیت بهبود یافته و روابط دیپلماتیک و اقتصادی با کشورهای همسایه در حال گسترش است و بغداد بیش‌ازپیش در نظم منطقه‌ای ادغام شده است.

قمار سودانی

امواج میدیا مدعی شد، ماه گذشته، سودانی اعلام کرد که قصد دارد در انتخابات پارلمانی نوامبر ۲۰۲۵ نامزد شود. اجلاس پیش رو به‌عنوان سکوی مهمی برای نمایش رهبری او تلقی می‌شود.سودانی با تأکید بر ثبات، سرمایه‌گذاری و گردشگری، می‌کوشد چهره جدیدی از عراق ارائه دهد و موقعیت خود را به‌عنوان دولتمردی برجسته تثبیت کند.دعوت شخصی سودانی از الشرع برای شرکت در اجلاس — که دائما تحت فشار قطر و عربستان سعودی انجام شد — بخشی از این راهبرد تلقی می‌شود.اما این دعوت یک قمار سیاسی پرریسک بود. الشرع، به‌دلیل سوابق نظامی‌اش در عراق و نقشش در سقوط دولت بشاراسد، مورد بی‌اعتمادی شدید جناح‌های شیعه عراق است.در این میان به ادعای ناظران گروه‌های مسلح حامی ایران و متحدان پارلمانی‌شان به‌شدت سفر الشرع را محکوم کرده و تهدید به اقدامات قانونی یا حتی بازداشت رهبر موقت سوریه در صورت ورود به عراق کردند.در نهایت، این قمار سودانی نتیجه معکوس داشت. الشرع دعوت را رد کرد — رخدادی که می‌تواند به‌عنوان شکستی برای نخست‌وزیر عراق و پیروزی جناح‌های شیعه منتقد تعبیر شود.

به ادعای ناظران علیرغم این جنجال‌ها، و علی‌رغم بدبینی‌ها، اجلاس پیش رو یکی از پرحضورترین نشست‌های اتحادیه عرب در سال‌های اخیر خواهد بود.به‌گفته مقامات عراقی، برخی از حاضران که در سطح بالا حضور داشتند عبارتند از: پادشاه بحرین، حمد بن عیسی آل خلیفه؛ رئیس‌جمهور مصر، عبدالفتاح السیسی؛ پادشاه اردن، عبدالله دوم؛ ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان؛ و نخست‌وزیر و معاون رئیس‌جمهور امارات، شیخ محمد بن راشد آل مکتوم.اگرچه سودانی این اجلاس را فرصتی برای تدوین «رویکرد نوین عربی» معرفی کرده، جنجال‌های پیرامون آن ممکن است شکنندگی جایگاه او را نیز برجسته کرده و بار دیگر شکاف‌های عمیق در درون ائتلاف‌های شیعه عراق را آشکار کند. نحوه برگزاری و نتایج اجلاس، معیار مهمی برای سنجش بازگشت دیپلماتیک عراق و توان رهبری سودانی خواهد بود. اجلاس با مشارکت گسترده و نتایج ملموس برگزار شد و حال ممکن است جایگاه عراق  را در داخل و نزد بازیگران مهم منطقه‌ای تقویت کند.اما اگر این رویداد تحت‌الشعاع تحولات دیگر منطقه‌ای قرار گیرد، می‌تواند فشارهای سیاسی بر سودانی را افزایش داده و موقعیت او در انتخابات نوامبر را به خطر بیندازد.