شوک به بازار سخت‌افزار؛ از جهش ۷۵ درصدی قیمت «رم کامپیوتر» در یک هفته تا کمیاب شدن کالا | تورم سخت‌افزاری در راه است؟

به گزارش اقتصادنیوز، در هفته‌های اخیر، بازار جهانی رم کامپیوتری با شوکی کم‌سابقه روبه‌رو شده است؛ به‌گونه‌ای که قیمت رم‌های DDR4 و DDR5 در مدت کوتاهی با جهشی چشمگیر مواجه شده‌اند. این افزایش قیمت‌ها که در ابتدا از بازارهای جهانی آغاز شد، به‌سرعت به بازار ایران نیز سرایت کرده و بسیاری از خریداران داخلی را غافلگیر کرده است.

براساس بررسی خبرنگار اقتصادنیوز، در حال حاضر، قیمت برخی کیت‌های رم در ایران تنها در فاصله یک هفته، از حدود ۱۷ میلیون تومان به حدود ۳۰ میلیون تومان رسیده و نشانه‌ای از توقف این روند دیده نمی‌شود.

نمودار قیمت کارت حافظه RAM 64 گیگابایت DDR5

به گزارش مؤسسه تحقیقاتیTrendForce با تیتر «افزایش دو رقمی قیمت DDR4 و DDR5 در اکتبر؛ سازندگان تایوانی DRAM در مسیر سودآوری»، بازار جهانی حافظه همچنان با افزایش قیمت مواجه است؛ این رشد ناشی از سفارش‌های فوری از سوی پروژه‌های هوش مصنوعی مولد و ارائه‌دهندگان بزرگ خدمات ابری (CSPs) است. منابع صنعتی اعلام کرده‌اند که قیمت قراردادهای بلندمدت و قیمت‌های لحظه‌ای (spot) رم‌های DDR4 و DDR5 در ماه اکتبر افزایش دو رقمی را تجربه خواهند کرد. همچنین پیش‌بینی شده این موج افزایشی در قیمت حافظه تا پایان سال ۲۰۲۶ ادامه‌دار باشد.

جهش جهانی قیمت DDR4 و DDR5؛ کمبود عرضه و هجوم تقاضا

بر اساس گزارشی از Commercial Times، در سطح جهانی، قیمت رم DDR5 در ماه اکتبر با افزایش حدود ۱۰ تا ۱۵ درصدی همراه بوده، در حالی که رم‌های DDR4 به دلیل کاهش تولید، رشد بیشتری را تجربه کرده‌اند و حتی در برخی مدل‌ها از DDR5 نیز گران‌تر شده‌اند. دلیل اصلی این وضعیت، تمرکز کارخانه‌های بزرگ تولید حافظه از جمله سامسونگ، مایکرون و SK hynix بر تولید انبوه رم‌های DDR5 و کاهش قابل‌توجه تولید DDR4 است. این موضوع باعث کاهش شدید موجودی در بازار جهانی شده و رم‌های DDR4 را به کالایی کمیاب تبدیل کرده است.

قیمت رم سه برابر شد، موجودی انبار نصف

بر اساس گزارشی از رویترز که در تاریخ 21 اکتبر منتشر شد با تیتر ( بحران تراشه: چگونه رونق هوش مصنوعی قیمت رم‌های کم‌طرفدار را بالا می‌برد ) ، قیمت لحظه‌ای DRAM که در کاربردهای متنوعی استفاده می‌شود، در سپتامبر تقریباً سه برابر نسبت به سال گذشته رشد کرده؛ این در حالی است که در ماه آوریل فقط چهار درصد افزایش داشته است.

موجودی انبار DRAM در سه‌ماهه جاری به هشت هفته کاهش یافته، در حالی که این رقم در سال گذشته ۱۰ هفته و در اوایل ۲۰۲۳ حدود ۳۱ هفته بود.

جف کیم، رئیس تحقیقات در شرکت KB Securities، معتقد است در صورت تداوم این روند، در سال آینده سودآوری رم‌های غیر-HBM از حافظه‌های HBM پیشی خواهد گرفت. او گفت که در بازه ژوئیه تا سپتامبر، سامسونگ حدود ۴۰ درصد حاشیه سود عملیاتی در DRAMهای عادی و ۶۰ درصد در HBM داشته است.

هوش مصنوعی؛ بازیگر اصلی صعود رم در بازار جهانی

هم‌زمان با کاهش عرضه، تقاضای جهانی برای حافظه به شکل چشمگیری افزایش یافته است. موج جدید سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی و گسترش سریع مراکز داده در سراسر جهان، باعث شده نیاز به حافظه‌های سریع‌تر و پرظرفیت افزایش یابد. بسیاری از شرکت‌های بزرگ فناوری، از غول‌های پردازشی گرفته تا استارت‌آپ‌های مبتنی بر AI، در حال تجهیز زیرساخت‌های خود با سخت‌افزارهای جدید هستند و همین مسئله باعث شده بخش بزرگی از رم‌های تولیدی، مستقیماً جذب بازارهای سازمانی شود.

کمبود انبارها و خریدهای هیجانی در بازارهای بین‌المللی

بازار جهانی رم با ورود به فاز خریدهای هیجانی و معاملات عمده، در حال حاضر با کمبود انبار و تحویل‌های تأخیری مواجه است. به‌عنوان مثال، تولیدکنندگان بزرگ گزارش داده‌اند که موجودی انبار آن‌ها به کمتر از هشت هفته رسیده است؛ رقمی که بسیار پایین‌تر از استانداردهای معمول این صنعت محسوب می‌شود. در برخی بازارها نیز رم‌های DDR4 با قیمت‌هایی تا دو برابر نرخ ماه گذشته فروخته می‌شوند.

بازار ایران زیر سایه افزایش جهانی؛ رشد قیمت تا ۷۵ درصد در یک هفته

در ایران نیز واکنش بازار به این افزایش قیمت، سریع و شدید بوده است. طی هفته اخیر، قیمت کیت‌های رایج رم به‌ویژه در مدل‌های DDR4 و DDR5، با جهش قابل توجهی همراه شده است. رم ۸ گیگابایتی DDR5 در حال حاضر با قیمتی حدود ۵٫۲ میلیون تومان به فروش می‌رسد و کیت‌های ۳۲ گیگابایتی نیز در بازه قیمتی ۱۳ تا ۱۴ میلیون تومان قرار گرفته‌اند. قیمت رم‌های ۶۴ گیگابایتی پرسرعت به مرز ۴۰ میلیون تومان نزدیک شده و مدل‌های حرفه‌ای‌تر تا بیش از ۷۰ میلیون تومان نیز قیمت‌گذاری شده‌اند.

دلایل گرانی در ایران؛ از دلار تا واردات محدود

به گزارش خبرنگار اقتصادنیوز، دلیل اصلی این افزایش قیمت در بازار ایران، تلفیقی از عوامل خارجی و داخلی است. نخستین عامل مهم، افزایش نرخ ارز در هفته‌های اخیر بوده است؛ جایی که قیمت دلار آزاد تا مرز ۱۱۸ هزار تومان افزایش بالا رفت و در محدوده 108 تثبیت شد، به‌صورت مستقیم بر قیمت تمام کالاهای وارداتی اثر گذاشته است. از سوی دیگر، هزینه‌های واردات اعم از حمل‌ونقل، بیمه، کارمزدهای گمرکی و سود توزیع‌کنندگان نیز به رشد قیمت‌ها دامن زده‌اند. موضوع مهم دیگر، کاهش ناگهانی موجودی در بازار است. گزارش‌ها حاکی از آن است که بسیاری از مدل‌های پرتقاضا در پلتفرم های آنلاین در روزهای اخیر نایاب شده‌اند و عرضه محدود باعث شده فروشندگان باقی‌مانده، قیمت‌ها را با آزادی بیشتری افزایش دهند.

هجوم تقاضای زودهنگام؛ خریداران نگران آینده بازار

علاوه بر این، جو روانی ناشی از افزایش جهانی قیمت، باعث شده خریداران نیز با شتاب بیشتری به بازار ورود کنند و خریدهای پیشگیرانه انجام دهند؛ روندی که خود به افزایش تقاضای کاذب دامن زده است. کارشناسان بازار معتقدند که این شرایط حداقل تا چند ماه آینده پایدار خواهد بود و هنوز نشانه‌ای از بازگشت به ثبات دیده نمی‌شود.

آینده مبهم رم DDR4؛ تبدیل شدن به کالای کمیاب و گران

بازار جهانی حافظه هنوز درگیر تبعات افزایش تقاضای هوش مصنوعی است و بعید است تولیدکنندگان بتوانند در کوتاه‌مدت پاسخ مناسبی به این عطش بازار بدهند. از سوی دیگر، تمرکز صنعتی بر رم‌های DDR5 باعث می‌شود رم‌های DDR4 نه‌تنها کمیاب‌تر، بلکه گران‌تر نیز شوند. این موضوع به‌ویژه برای مصرف‌کنندگان خانگی که هنوز از مادربوردهای سازگار با DDR4 استفاده می‌کنند، چالش‌برانگیز خواهد بود.

راهکار چیست؟ صبر یا خرید؟

در بازار ایران نیز تحلیل‌گران معتقدند که با وضعیت فعلی نرخ ارز و محدودیت واردات قطعات کامپیوتری، روند صعودی قیمت رم ادامه خواهد داشت. تنها در صورتی که بازار جهانی به تعادل برسد و نرخ دلار به‌طور محسوسی کاهش یابد، می‌توان به کاهش نسبی قیمت‌ها امیدوار بود. تا آن زمان، توصیه اکثر فعالان بازار به کاربران این است که اگر نیازی فوری به ارتقاء رم ندارند، خرید خود را به تعویق بیندازند یا گزینه‌های مقرون‌به‌صرفه‌تری را در بازار جست‌وجو کنند.

تورم سخت‌افزاری در راه است؟

در مجموع، افزایش جهانی قیمت رم که با دلایل تولیدی و تقاضای صنعتی همراه شده، هم‌اکنون به بحرانی در بازار داخلی نیز تبدیل شده است. جهش ۷۵ درصدی قیمت برخی رم‌ها در ایران تنها در عرض یک هفته، هشداری است برای آنچه ممکن است در سایر قطعات سخت‌افزاری نیز تکرار شود. ورود هوش مصنوعی به زندگی دیجیتال، به‌نظر می‌رسد تنها آغاز راهی باشد که هزینه‌های تکنولوژی را برای مصرف‌کننده نهایی به‌شکل چشمگیری افزایش خواهد داد.