آرامشِ فریبنده در آستانه انتخابات عراق | 3 چالش پیش روی نخست وزیر آینده عراق
به گزارش اقتصادنیوز،قرار است روز 11 نوامبر، عراقی‌ها برای انتخابات پارلمانی به پای صندوق‌های رأی بروند. با این حال، نظرسنجی‌ها پیش‌بینی می‌کنند که مشارکت در این دوره به کمترین حد خود برسد، امری که می‌تواند تشکیل دولت جدید را با پیچیدگی همراه سازد.
جیمز دورسو در ریسپانسیبل‌استیت‌کرفت نوشت: انتخابات این دوره با دوره‌های گذشته تفاوت دارد. مقتدی صدر از سیاست کناره‌گیری کرده است؛ سازمان بدر به رهبری هادی العامری به طور مستقل در انتخابات شرکت می‌کند و همچنین با وجود بی‌ثباتی‌ها در منطقه، اوضاع عراق از ثبات نسبی برخوردار است.
دوره نخست‌وزیری محمد شیا‌ء السودانی نسبت به نخست‌وزیران قبلی آرام‌تر بود و بدون رسوایی یا ناکامی پایان یافت، اما مسئله کمبود برق، دولت او را تحت فشار قرار داده است. دولت عراق به تازگی از آغاز پروژه‌های زیرساختی گسترده خبر داده است. در حال حاضر، عراق بین ۲۴,۰۰۰ تا ۲۸,۰۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند و اخیرا قراردادی را با شرکت آمریکایی جنرال الکتریک برای اضافه کردن ۲۴,۰۰۰ مگاوات دیگر تا سال ۲۰۲۸ منعقد کرده است.
از طرفی، قراردادهای اکتشاف و توسعه با برخی شرکت‌های انرژی آمریکایی مانند ExxonMobil به امضا رسیده است. به عقیده تحلیلگران، بازگشت این برند به عراق یک تغییر ژئوپلیتیک مهم است که نشان‌دهنده از سرگیری تعاملات عراق با غرب است. چنین تحولاتی به احتمال زیاد برای دونالد ترامپ خشنود کننده باشد؛ اگرچه تاکنون به طور رسمی با السودانی در بغداد یا واشنگتن دیدار نکرده است.
هر کسی که نخست‌وزیر بعدی عراق شود، با سه چالش اصلی روبه‌رو خواهد بود: بحران آب، روابط با آمریکا و درگیر نشدن عراق در رقابت منطقه‌ای با ایران.
اقتصادنیوز:پس از گذشت دو دهه، انتخابات عراق به جای آنکه نماد دموکراسی باشد، به ابزار تداوم بخشی به حضور سیستماتیک سران احزاب و رهبران سیاسی تبدیل شده است.
مدیریت بحران آب اولویت دارد
حل مشکل کمبود آب یک فوریت برای دولت آینده عراق است. این کشور نزدیک به ۷۵ درصد از آب شیرین خود را از طریق رودخانه‌های دجله و فرات که از ترکیه و ایران سرچشمه می‌گیرند، تأمین می‌کند. تورهان المفتی، مشاور السودانی در امور آب، هشدار داده است که آسیب‌پذیری عراق ناشی از جریان‌های فرامرزی است.
خبر خوب این است که طبق گفته المفتی، جریان آب از ترکیه به دجله در دو سال گذشته دو برابر شده است. در اکتبر ۲۰۲۵، بغداد و آنکارا به پیش‌نویس توافقنامه‌ای در زمینه تقسیم آب رسیدند که شامل بازسازی زیرساخت‌ها توسط شرکت‌های ترکیه‌ای، و ایجاد گروه مشورتی دائمی برای هماهنگی تصمیمات آتی در زمینه آب است.
با این حال، سال ۲۰۲۵ خشک‌ترین سال عراق از سال ۱۹۳۳ تاکنون بوده است. کمبود بارش و پروژه‌های سدسازی ترکیه و ایران، سطح آب دجله و فرات را تا ۲۷درصد کاهش داده است. مخازن آب اکنون کمتر از ۸ میلیارد متر مکعب موجودی دارند که کمترین میزان در بیش از هشت دهه گذشته است.
در سپتامبر، دولت کاشت گندم را به دلیل کمبود آب متوقف کرد. جنوب عراق، به ویژه بصره با جمعیت ۳.۵ میلیون نفری، با بحران انسانی فزاینده‌ای روبه‌روست، زیرا ساکنان به آب انتقالی توسط تانکرها وابسته‌اند. تالاب‌های وسیع بین‌النهرین که یکی از سایت‌های میراث جهانی یونسکو است، در حال کاهش است و این امر تهدیدی برای تنوع زیستی و جابجایی جوامع محسوب می‌شود.
از طرفی، افزایش شوری آب به کشاورزان و دام‌ها آسیب می‌رساند. سازمان بین‌المللی مهاجرت گزارش می‌دهد که نفوذ آب شور زمین‌های کشاورزی، نخلستان‌ها و باغ‌های مرکبات را تخریب می‌کند. این فروپاشی اکولوژیکی می‌تواند ناپایداری اقتصادی و ناآرامی اجتماعی، به‌ویژه در مناطق روستایی، ایجاد کند.
یکی از راهکارهای ممکن می‌تواند اجاره زمین‌هایی در خارج از کشور، برای کشاورزی باشد, مانند عربستان سعودی و امارات که برای حفظ منابع آبی داخلی، در آفریقا کشاورزی می‌کنند. با این حال، این اقدام می‌تواند بی‌ثباتی داخلی عراق را تشدید کند و موجب موج گسترده مهاجرت کشاورزان آسیب‌دیده عراقی شود.
ایجاد تعادل در روابط با آمریکا
نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۱۱ از عراق خارج شدند، اما در سال ۲۰۱۴ برای مبارزه با داعش بازگشتند. واشنگتن متعهد به تضمین شکست دائمی داعش در عراق شد، مأموریتی که برای توجیه حضور بلندمدت نیروهای خود ضروری می‌دانست.
طبق توافق اخیر، نیروهای رزمی آمریکا از سپتامبر ۲۰۲۵ شروع به خروج کرده‌اند و انتظار می‌رود تا سپتامبر ۲۰۲۶ به طور کامل خارج شوند. با این حال، گروهان‌های کوچکی در کردستان عراق و پایگاه هوایی عین‌الأسد باقی می‌مانند تا در عملیات‌های ضدتروریستی، مشارکت داشته باشند.
وزیر امور خارجه آمریکا، مارکو روبیو، در ماه اکتبر از السودانی خواست تا نیروهای بسیج مردمی، یعنی نیروی ۲۴۰,۰۰۰ نفره‌ای که برای مبارزه با داعش شکل گرفته بود و بودجه سالانه آن تقریبا ۳.۵ میلیارد دلار بود را خلع سلاح کند. آمریکا قانون‌گذاری را که قرار بود این نیرو را تحت کنترل کامل دولت قرار دهد، تحت فشار قرار داد و تلاش‌ها برای تصویب آن ناکام ماند. السودانی اخیرا اعلام کرده است که گروه‌های مسلح تنها دو گزینه دارند؛ پیوستن به نهادهای امنیتی رسمی، یا ورود به فعالیت‌های سیاسی بدون سلاح.
تهاجم و اشغال عراق بیش از ۴,۴۰۰ کشته و بیش از ۳ تریلیون دلار برای آمریکایی‌ها هزینه داشت. اکنون آمریکا با دام مداخله‌گری روبه‌روست، چرخه‌ای که در آن مداخله در مسائل داخلی عراق، مشکلات جدیدی را ایجاد می‌کند و سیاست‌گذاران مجبور به مدیریت دائمی آن می‌شوند. خارج کند،درواقع، واشنگتن سال‌هاست که می‌خواهد خاک عراق را ترک کند، اما نمی‌تواند با خطرات احتمالی آن، مواجه شود.
دور نگه داشتن عراق از تنش‌های منطقه
چالش سوم برای دولت بعدی عراق، جلوگیری از درگیر شدن در رقابت طولانی آمریکا و ایران است. از زمان انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، واشنگتن و تهران در مناقشات مختلفی با یکدیگر بوده‌اند. در طول دهه‌ها، هر دو طرف جنگی در سایه را ادامه داده‌اند. از اعمال تحریم‌ها و حملات سایبری گرفته تا ترورها و محدودیت‌های اقتصادی. برنامه‌های موشکی بالستیک، پهپادی و هسته‌ای ایران اکنون بهانه آمریکا برای درگیری با ایران است.
در ژوئن ۲۰۲۵، حملات هوایی آمریکا سه تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار داد. رئیس‌جمهور ترامپ مدعی شد که این عملیات باعث برچیده شدن کامل برنامه هسته‌ای ایران را شده است؛ هرچند اطلاعات نظامی آمریکا چندان درست نبود. همزمان اسرائیل، نزدیک‌ترین متحد آمریکا در منطقه، گزارش داده که به ترورها و عملیات مخفی علیه دانشمندان و تأسیسات هسته‌ای ایران ادامه داده است.
عراق در معرض تبدیل شدن به میدان نبردهای نیابتی است. در مه ۲۰۲۵، نمایندگان آمریکا جو ویلسون و گرگ استیوب پیشنهاد کردند عراق به‌عنوان بخشی از کمپین فشار حداکثری علیه ایران، تحریم شود. آن‌ها خواستار اعمال تحریم‌های گسترده بر بخش‌های بانکی و نفتی عراق، وزیر دارایی، میانجی‌گران ایران در عراق، رئیس دادگاه عالی فدرال عراق و نخست‌وزیران پیشین شدند. این عملیات قلب اقتصاد و حاکمیت عراق را هدف قرار می‌دهد.
شعار پروژه سیاسی السودانی عراق اول است، اما برای واشنگتن، عراق ابزاری است برای فشار بر ایران. تمامی هزینه‌ها و تلفاتی که آمریکا در خاک عراق صورت داده است، نشان از همین مسئه دارد. بنابراین، موقعیت دشوار نخست‌وزیرآینده این است که باید میان ارتباط با آمریکا و همسایه خود ایران، تعادلی برقرار کند و استقلال شکننده خود را حفظ کند. وضعیت نیروهای بسیج مردمی در عراق، احتمالا حساس‌ترین موضوع میان آمریکا و عراق خواهد بود، زیرا آمریکایی‌ها فراموش کرده‌اند که خلع سلاح کردن ناگهانی یک گروه بزرگ مسلح، چه پیامدهایی دارد.
با وجود سکوت نسبی و سرمایه‌گذاری قابل توجه خارجی در دوره السودانی، عراق همچنان با کمبود آب، اصلاحات امنیتی ناتمام و خطر دائمی درگیر شدن در مناقشات خارجی مواجه است، مشکلاتی که بیشتر میراث سرکوب صدام حسین، تحریم‌ها و حملات نظامی غربی‌هاست.
تعادل‌بخشی میان نیازهای داخلی و فشارهای خارجی، به‌ویژه از سوی آمریکا و ایران، آینده عراق را بسیار سریع‌تر از نتیجه انتخابات شکل خواهد داد.
ارسال نظر