دیپلمات پیشین: تهران منتظر تغییر شرایط برای ورود به مذاکره است
به گزارش اقتصادنیوز، پس از برقراری صلح میان حماس و اسرائیل و فروکش کردن نسبی تنش‌ها در خاورمیانه، نگاه‌ها به موضع ایران و احتمال احیای مذاکرات دیپلماتیک معطوف شده است. جلال ساداتیان در گفت‌وگو با اکوایران با تحلیل تحولات اخیر، تأکید کرد ایران در حال حاضر سیاست «صبر و نظاره» را در پیش گرفته و تا زمانی که شرایط بین‌المللی به سود کشور تغییر نکند، مذاکره را سودمند نمی‌داند.
محمدهادی مرادی در اکوایران نوشت، پس از مدت‌ها درگیری خونین، میان حماس و اسرائیل صلح برقرار شد و نشانه‌هایی از کاهش تنش در منطقه به چشم می‌خورد، اکنون نگاه‌ها به تأثیر این تحول بر سیاست خارجی ایران دوخته شده است.
همچنین ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در دومین اجلاس روسیه و آسیای مرکزی اعلام کرد که مساله هسته‌ای ایران فقط از طریق دیپلماتیک قابل حل‌وفصل است. پوتین تاکید داشت که ایران مایل به دنبال کردن مسیر دیپلماتیک برای حل‌وفصل برنامه مساله هسته‌ای خود است. او همچنین با اشاره به اینکه اسرائیل از طریق تماس‌های محرمانه به روسیه اعلام کرده که به دنبال درگیری با ایران نیست، افزود: رهبران اسرائیل از ما خواسته‌اند به دوستان ایرانی‌مان پیام دهیم که اسرائیل به دنبال حل مسائل و پرهیز از هرگونه تقابل است.
در حالی‌که آتش‌بس میان حماس و اسرائیل چشم‌اندازی از آرامش نسبی را در منطقه گشوده، نگاه‌ها به سمت ایران و نقش ایران در معادلات جدید منطقه‌ای دوخته شده است. مهدی ذاکریان در گفت‌وگو با اکوایران تاکید کرد که صلح اخیر فرصتی است که می‌تواند به بازتعریف جایگاه ایران در منطقه بینجامد، مشروط بر آنکه دستگاه سیاست خارجی کشور از موضع تقابل فاصله بگیرد و رویکردی سازنده و مبتنی بر منافع ملی در پیش گیرد.
جلال ساداتیان، دیپلمات پیشین کشورمان و کارشناس مسائل بین‌الملل با مروری بر تحولات اخیر، ارزیابی خود از احتمال از سرگیری مذاکرات و جایگاه دیپلماسی ایران را تشریح کرد.
اجرای صلح با «اما» و «اگر»
ساداتیان در ابتدا یادآور شد که آنچه اکنون میان طرف‌ها مطرح شده است به‌عنوان «قرارداد صلح» نامیده می‌شود و هدف اعلامی آن تکمیل عقب‌نشینی‌هاست.
به گفته او، اسرائیل اعلام کرده حاضر به عقب‌نشینی کامل نیست مگر در ازای تحقق شروطی مانند خلع‌سلاح، موضوعی که از سوی حماس پذیرفته نشده است. هرچند برخی گزارش‌ها از انجام بخشی از عقب‌نشینی حکایت دارد، در زمینه تبادل اسرا نیز اختلاف وجود دارد و حتی اسرائیل حاضر نشده اجساد برخی را تحویل دهد؛ وضعیتی که روند نهایی شدن توافق و امضای آن را کمی پیچیده می‌کند.
ساداتیان به اختلاف ظاهری میان آمریکا و اسرائیل نیز اشاره کرد و گفت فشار برخی مقامات آمریکایی - از جمله اشاره او به اظهارات ترامپ- برای پیشبرد توافق وجود دارد، اما نتانیاهو در مواجهه با این فشارها مقاومت کرده و زیر بار تعهدات نمی‌رود. او افزود اینکه مذاکرات و اجرای توافق چگونه پیش خواهد رفت، نیازمند زمان است و ممکن است بازی برای کسب امتیازات بیشتر نیز جریان داشته باشد.
در مورد موضع حماس، ساداتیان تأکید کرد که این گروه تحت فشارهای منطقه‌ای -به‌ویژه از سوی قطر، مصر و امارات- و همچنین فشارهای ناشی از تلفات سنگین و اقدامات اسرائیل، مسیر پذیرفته‌شده را انتخاب کرده است. او احتمال بازگشت حماس به همان «قدرت اولیه» یا عقب‌نشینی کامل را «بسیار بعید و دور از انتظار» دانست و گفت ابهام درباره میزان و نحوه اجرای طرح صلح همچنان پابرجاست.
این سخنان ساداتیان در حالی زده شد که به نقل از خبرگزاری فرانسه، حسام بدران، عضو دفتر سیاسی جنبش حماس تاکید کرد که این جنبش در مسأله امضای رسمی توافق آتش بس در مصر مداخله نخواهد کرد.
او افزود که جنبش حماس به صورت اساسی اقدامات لازم را از طریق میانجی گران مصری و قطری طی مذاکرات آتش بس انجام داده است.
دیپلمات پیشین: تهران منتظر تغییر شرایط برای ورود به مذاکره است
در پاسخ به اینکه ایران در این میان چه نقشی ایفا می‌کند، ساداتیان اعلام کرد ایران فعلاً رویکرد «نظارتی» و صبری را در پیش گرفته است. او توضیح داد که دو احتمال مطرح است: یا تهران منتظر رخدادهایی می‌ماند که موقعیتش را تغییر دهد، یا در پی تقویت ظرفیت‌های دفاعی و پر کردن نقاط ضعف میدانی است تا با دستی برتر وارد هر گفت‌وگو شود.
از سوی دیگر، او تاکید کرد که تهران ممکن است اینگونه بیندیشد که در وضع موجود ورود به مذاکره دستاورد قابل‌توجهی برایش نخواهد داشت؛ با اشاره به اینکه اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل نکرده‌اند و آمریکا پیش‌تر از برجام خارج شده است.
ساداتیان درباره خط قرمزهای ایران نیز تأکید کرد که تهران اعلام کرده دنبال سلاح هسته‌ای نیست، اما اینکه از پیش خواسته شود غنی‌سازی انجام ندهد، برایش قابل قبول نیست. با این حال، به گفته او طرف‌های غربی اصرار دارند و این اختلافات، زمینه را برای اعلام «نبود زمان مناسب برای مذاکره» از سوی ایران فراهم کرده است.
او همچنین به موضوعاتی مانند «اصل اسنپ‌بک» و اختلافات حقوقی بین‌المللی اشاره کرد و گفت رسانه‌های غربی غالباً نظرات خود را برجسته می‌کنند؛ هرچند برخی نهادها، از جمله سازمان‌های بین‌المللی و گروه‌هایی مانند شانگهای، مواضعی اتخاذ کرده‌اند که فضای جهانی را پیچیده‌تر می‌سازد. اشاره ساداتیان به سخنان رئیس‌جمهور روسیه درباره تقویت همکاری‌ها نیز در همین چارچوب بود و او گفت این تحولات نشان‌دهنده حرکت به سمت فضای تقابل است.
در خصوص نقش احتمالی روسیه به‌عنوان میانجی، ساداتیان نسبت به اعتماد کامل به پیام‌های انتقالی هشدار داد. او گفت حتی اگر اسرائیل از طریق کانال‌های محرمانه به روسیه اعلام کرده قصد رویارویی با ایران ندارد و این پیام به تهران منتقل شده باشد، «اعتماد کامل» به این ادعا منطقی نیست.
دیپلمات پیشین کشورمان توضیح داد تجربه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد ایران نباید به غفلت بیفتد و امکان آنکه بازی‌های سیاسی یا اطلاعاتی، شرایط را طوری جلوه دهد که ایران آسیب‌پذیر شود، باید مدنظر قرار گیرد.
ساداتیان با اشاره به نقش لابی‌ها و جریان‌های تأثیرگذار در آمریکا - از جمله آیپک (کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل )- هشدار داد که این گروه‌ها با نفوذ در مجلس، رسانه و شبکه‌های سرمایه‌ای آمریکا، ایران را مانع اهداف توسعه‌طلبانه اسرائیل معرفی می‌کنند و در تلاش‌اند راه‌هایی برای تغییر یا تضعیف حکومت ایران بیابند.
او اضافه کرد اهداف بلندمدت این جریان‌ها می‌تواند شامل «تجزیه» یا جلوگیری از قدرت‌یابی ایران باشد؛ بنابراین ایران نباید از این هدف غافل شود.
ساداتیان با یادآوری تلفات در جنگ 12 روزه علیه ایران بر لزوم فعال‌تر کردن دیپلماسی تأکید کرد. او گفت ایران باید از همه ظرفیت‌های دیپلماتیک خود -رؤسای جمهور، وزرای خارجه و دیگر نمایندگان- استفاده کند تا در قالب دیپلماسی عمومی به آگاه‌سازی افکار عمومی بین‌المللی درباره حقانیت مواضع ایران بپردازد و از شکل‌گیری یک دستگاه تبلیغاتی کاملاً منفی علیه کشور جلوگیری کند.
کارشناس مسائل بین‌الملل توضیح داد که دیپلماسی فعال به‌معنای پذیرش بی‌قیدوشرط دیدگاه‌های غرب نیست، بلکه به‌معنای اطلاع‌رسانی موثر به افکار عمومی جهانی، پیگیری خبرسازی دیپلماتیک و جلوگیری از اعمال فشارهای ناروا است.
در پایان، ساداتیان تأکید کرد ایران نباید اجازه دهد شرایطی به وجود آید که کشور را «غافل» سازد و احتمال تهاجم یا ضربه‌ای استراتژیک دوباره افزایش یابد؛ بنابراین به اعتقاد او، «دیپلماسی باید فعال‌تر شود» تا هم از منافع ملی دفاع شود و هم روایت ایران در عرصه بین‌الملل بهتر منتقل گردد.
ارسال نظر