رهبران چین واقعا رویای رهبری جهان را دارند؟ | شی به دنبال همکاری با آمریکاست نه جابجایی قدرت

بهترین راه برای درک خواسته‌های چین، گوش دادن به اظهارات رهبران، نشریات و رسانه‌های این کشور است. اگرچه بسیاری از ناظران اظهارات عمومی را به عنوان حرف‌های بی‌ارزش یا پروپاگاندا رد می‌کنند، دلایل خوبی وجود دارد که باور کنیم چین آنچه را که قصد دارد، بیان می‌کند.

چین منافع اصلی خود را به طور واضح و مداوم بیان کرده است. در سپتامبر ۲۰۱۱، پیش از به قدرت رسیدن شی جین‌پینگ به عنوان رهبر چین، پکن اولین سند رسمی سیاست خارجی خود را منتشر کرد که منافع اصلی چین را تعریف می‌کرد. این منافع شامل ثبات سیاسی داخلی، حاکمیت ملی و تمامیت ارضی، برتری حزب کمونیست چین، و توسعه اقتصادی و اجتماعی بود. در دوره حاکمیت شی، منافع اصلی حزب تغییری نکرده است. همان موضوعات و پیام‌ها در مجموعه‌های فراوان آثار شی جین‌پینگ تثبیت شده است. 

آنچه در توصیف چین از خود و منافعش به طور قابل‌توجهی غایب است، هرگونه جاه‌طلبی بزرگ برای رهبری جهانی یا حتی منطقه‌ای است. در سخنرانی مهمی به مناسبت صدمین سالگرد تأسیس حزب کمونیست چین در سال ۲۰۲۱، شی خواستار هژمونی یا رهبری جهانی چین نشد. اگر فرصتی برای اعلام جاه‌طلبی‌های بزرگ‌تر چین وجود داشت، سالگرد تأسیس حزب کمونیست چین بود، اما سخنرانی شی به طور کامل از این موضوع صرف‌نظر کرد. 

چین به دنبال جایگزینی ایالات متحده به عنوان قدرت غالب جهانی نیست. شی و دیگر رهبران چین اغلب خواستار نقش بزرگ‌تر چین در حاکمیت جهانی شده‌اند، اما این به این معنا نیست که چین به دنبال آن است تا جای آمریکا را بگیرد. پیشنهاد اخیر شی برای ابتکار به اصطلاح «حاکمیت جهانی»، که در اوایل سپتامبر رونمایی شد، به صراحت بیان می‌کند که هدف آن حفظ نظام بین‌المللی مبتنی بر سازمان ملل متحد است، نه سرنگونی آن. همچنین چین نمی‌خواهد تنها قدرت مسئول این نهادها باشد. در عوض، چین از ابتدای جنگ سرد به صراحت اعلام کرده که هدفش چندجانبه‌گرایی است.

چین به دنبال تقویت رشد اقتصادی و نفوذ سیاسی است. اما این تلاش‌های بین‌المللی به مسائل داخلی معطوف هستند و از مشکلات داخلی نشأت می‌گیرند. برای مثال، چین ابتکار کمربند و جاده را برای کاهش ظرفیت مازاد در صنایع مرتبط با ساخت‌وساز زیرساختی راه‌اندازی کرد. رهبران چین این ابتکار را به عنوان ابزاری برای جلب حمایت بین‌المللی از مدل‌های توسعه و حاکمیت چین معرفی می‌کنند، اما هدف آن ترویج ارزش‌های چینی یا تشویق دیگر کشورها به پذیرش نظام‌های سیاسی و اقتصادی چین نیست. 

رشد محدود

منتقدان اغلب به عبارات جدید در گفتمان چین به عنوان شواهدی اشاره می‌کنند که چین به دنبال گسترش قدرت خود و احتمالاً جابجایی ایالات متحده است. برای مثال، از سال ۲۰۲۱، شی جین‌پینگ از عبارت «شرق در حال خیزش است و غرب در حال افول» استفاده کرده است. اما این عبارت توصیفی است، نه آرمانی: این نشان‌دهنده درک پکن است که قدرت چین در حال افزایش است، در حالی که قدرت ایالات متحده و اروپا در حال کاهش است.

این عبارت همچنین بسیار کمتر از آنچه معمولاً تصور می‌شود، رایج است. با وجود توجهی که در رسانه‌های غربی و میان سیاست‌گذاران واشنگتن به خود جلب کرده، این عبارت تنها در ۳۲ مقاله در روزنامه «پیپلز دیلی»، نشریه اصلی حزب کمونیست چین که معیار خط رسمی حزب است، ظاهر شده است. برای مثال، در یک سخنرانی داخلی در سال ۲۰۲۳، شی از این عبارت برای ستایش برنامه سیاست داخلی موفق چین و معرفی آن به عنوان الگویی برای چگونگی تسریع رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه استفاده کرد، در حالی که تأکید داشت چنین الگویی قابل صادر کردن نیست.

به طور کلی، رهبران چین در سخنرانی‌ها یا اسناد خود، صرف‌نظر از مخاطبانشان، پیشنهاد جایگزینی ایالات متحده را مطرح نمی‌کنند. تحلیل ۱۷۶ سخنرانی شی بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۴ که به ایالات متحده اشاره داشته‌اند، نشان می‌دهد که موضوع غالب همکاری است، نه جابجایی قدرت. حتی وقتی به مسائل حساسی مانند تایوان، هنگ‌کنگ و دریای چین جنوبی پرداخته می‌شود، شی بر مأموریت تاریخی چین برای دفاع از مرزهایش تمرکز دارد، نه تمایل به گسترش قلمرو. اشاره به ایالات متحده اغلب با مفاهیمی مانند تعامل، همکاری و توسعه همراه است، نه تقابل.