موضع عربستان در مقابل اسرائیل پیش از جنگ/ اقدامی که ریاض و پاریس به دنبال آن هستند

اقتصادنیوز، در بخشی از گزارش خود با عنوان «در سر نتانیاهو چه می‌گذرد؟ | ترامپ دیگر به‌دنبال نزدیک کردن عربستان و اسرائیل نیست» نوشته است:

پیش از آغاز جنگ، موضع غیررسمی عربستان سعودی این بود که اسرائیل باید وارد روندی از مذاکرات با فلسطینی‌ها شود؛ روندی که امکان عقب‌نشینی یک‌جانبه از آن وجود نداشته باشد. این الزام می‌توانست به شکل ارائه تضمین‌ها یا تعهدات سیاسی از همان آغاز باشد. برای ریاض، شکل و شیوه این تعهد چندان اهمیتی نداشت؛ آنچه اهمیت داشت، وجود التزام واقعی اسرائیل به فرایند سیاسی بود.

در این چارچوب، اگر فلسطینی‌ها پیشنهاد را رد می‌کردند یا عوامل پیش‌بینی‌نشده‌ای خارج از کنترل اسرائیل مانع پیشرفت مذاکرات می‌شد، عربستان همچنان می‌توانست روند عادی‌سازی روابط با اسرائیل را ادامه دهد.

محدود شدن فضای مانور اسرائیل در عرصه دیپلماسی

جنگ در غزه، دامنه‌ قدرت اسرائیل در مانورهای دیپلماتیک را به‌طور چشمگیری کاهش داده است. در همین بستر، عربستان سعودی و فرانسه با میزبانی مشترک یک کنفرانس چندجانبه در سازمان ملل متحد، پیشگام این روند شده‌اند. خروجی این نشست، اعلامیه نیویورک بود که خواستار ایجاد یک روند زمان‌بندی‌شده برای حل‌وفصل همه‌ مسائل باقی‌مانده میان اسرائیل و فلسطین در مناقشه کنونی شد.

این ائتلاف بین‌المللی صراحتا تاکید می‌کند که این تشکیلات خودگردان فلسطینی است که باید کنترل غزه را در دست گیرد و ائتلاف جهانی طراحی‌شده از سوی سازمان ملل، به‌عنوان سازوکار پیگیری و نظارت، از طریق مجموعه‌ای از کارگروه‌های تخصصی عمل خواهد کرد.

تصور به درازا کشیدن این فرایند بدون رسیدن به نتایج قطعی، حتی به علت دلایلی خارج از کنترل اسرائیل، قابل تصور است. با این‌حال، اکنون این فرانسه و عربستان سعودی هستند که عزم جدی برای انجام این‌کار دارند، نه شخص نتانیاهو.

این شرایط به‌طور آشکار با منافع و خطوط قرمز دولت‌ راست‌گرای اسرائیل همخوانی ندارد، و آن‌ها هرگز حاضر به پذیرش چنین الزامات و محدودیت‌هایی نخواهند شد. 

چنین شرایطی برای اسرائیل، درست شبیه گیر افتادن در یک پیش‌بینی خود تحقق‌بخش است؛ درواقع، اگر عادی‌سازی رابطه با عربستان تا این اندازه دور از دسترس است و روند عادی‌سازی با دیگر کشورهای عربی نیز مشروط به تحقق خواسته‌های عربستان باشد، چرا نتانیاهو باید از چشم‌انداز خود کوتاه بیاید؟ شاید اسرائیل به صورت مستقیم به واقعیت تلخ دور از دسترس بودن عادی‌سازی ارتباط با کشورهای عربی اعتراف نکند، اما به خوبی از آن آگاه است. 

سرانجام پیمان ابراهیم چه خواهد شد؟

در این شرایط، نقش ایالات متحده در این معادله چیست؟ در فوریه گذشته و آغاز دولت دونالد ترامپ، امیدواری‌های زیادی برای ایجاد نشستی میان نتانیاهو و ولیعهد سعودی، محمد بن سلمان، در کاخ سفید وجود داشت. هدف این بود که حتی در صورت منتهی نشدن این دیدار به یک توافق رسمی، حداقل پیام اعلام شروع روند مذاکرات را به عنوان نشانه‌ای مثبت به جهانیان منتقل کند.

با این حال، این دیدار برای مدت نامعلومی به تعویق افتاده است؛ هرچند رسانه‌ها اخیرا گزارش داده‌اند که ممکن است ولیعهد سعودی در ماه نوامبر سفری به آمریکا داشته باشد.

 به نظر می‌رسد این عقب‌نشینی تاییدی است بر این موضوع که عادی‌سازی دیگر در رأس اولویت‌های دولت ترامپ نیست. علاوه بر این، تا آن زمان، تحقق انتظارات عربستان سعودی برای پیمان دفاعی و توافق انرژی هسته‌ای عملا غیرممکن خواهد بود.