دستان اروپا روی ماشه؛ پشت پرده لغو همزمان مذاکرات ایران با آمریکا و تروئیکای اروپایی/ آیا گروسی علیه تهران تبانی کرده است؟

به گزارش اقتصادنیوز، امواج مدیا با انتشار یادداشتی مدعی شد: روابط بین ایران و سه‌گانه اروپا (بریتانیا، فرانسه و آلمان) همچنان پرتنش است و این سه کشور اروپایی از مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا کنار گذاشته شده‌اند. در حالی که تروئیکای اروپا در حال بررسی بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه تهران است، مقامات فرانسوی ادعا می‌کنند که جمهوری اسلامی ایران در آستانه عبور از آستانه گریز هسته‌ای قرار دارد.

در همین حال، مقامات بریتانیا چندین شهروند ایرانی را در یک عملیات به ادعای خود ضدتروریستی دستگیر کرده‌اند. ادعایی که اثبات نشده است. همزمان دیدار برنامه‌ریزی‌شده ایران و تروئیکای اروپایی در رم که قرار بود جمعه‌ای که گذشته برگزار شود، پس از تعویق مذاکرات ایران و آمریکا لغو شد. با این حال، هنوز نشانه‌هایی از تمایل متقابل به تعامل وجود دارد، هرچند شاید نه در سطحی که برای جلوگیری از یک درگیری بالقوه لازم باشد.

سایه سنگین تنش بر روابط ایران و اروپا

این وبگاه در ادامه آورد: معاونان وزیر خارجه ایران و تروئیکای اروپا قرار بود در تاریخ ۲ مه در رم دیدار کنند، اما این مذاکرات پس از تعویق مذاکرات غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن در ۳ مه در پایتخت ایتالیا به تعویق افتاد. وزیر خارجه عمان، سید بدر بن حمد البوسعیدی، که به عنوان میانجی در مذاکرات ایران و آمریکا فعالیت می‌کند، در تاریخ ۱ مه اعلام کرد که مذاکرات هسته‌ای به دلیل "دلایل لجستیکی" به تعویق افتاده و برای برگزاری اش مجدداً برنامه‌ریزی خواهد شد.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اسماعیل بقایی هم تأیید کرد که تعویق مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا به این معناست که دیدار ایران و تروئیکای  اروپا "در تاریخ دیگری" برگزار خواهد شد. فعلا برای دیدار هیات ایرانی با تروئیکای اروپایی تاریخی مشخص نشده، آن هم در شرایطی که تحولات پیش رو می‌تواند به تنش‌ها در روابط تهران و اروپا دامن بزند.

ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، در تاریخ ۲۸ آوریل ادعا کرد که ایران "در حال عبور از آستانه گریز هسته‌ای قرار دارد. او مدعی شد که در حالی که "هیچ راه‌حل نظامی برای مشکل هسته‌ای ایران وجود ندارد"، تروئیکای اروپا "در یک لحظه و بدون تردید برای بازگرداندن" تحریم‌های سازمان ملل که در چارچوب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران برداشته شده بودند، اقدام خواهد کرد و ماشه فعال خواهد شد.

همزمان بقایی در تاریخ ۲ مه اظهارات بارو را "کاملاً بی‌معنی" خواند و هشدار داد که رویکرد خصمانه فرانسه ممکن است تلاش‌ها برای رسیدن به توافق با آمریکا را مختل کند.

در همین راستا عبدالرسول دیوسالار، پژوهشگر ارشد در موسسه تحقیقاتی خلع سلاح سازمان ملل، در این باره مدعی شد که این رویداد ادعایی احتمالاً منجر به وخیم‌تر شدن روابط لندن و تهران خواهد شد که ممکن است بر مذاکرات ایران و تروئیکای اروپا تأثیر بگذارد.

دیوسالار در ادامه ادعا کرد: "دو کشور نیاز دارند (ایران و انگلیس) که همکاری‌های ضدتروریستی فعال‌تری داشته باشند و دیپلماسی اطلاعاتی را به عنوان گام اول برای بازتنظیم روابط آغاز کنند."تروئیکای اروپایی فعلا از حاشیه‌ها نظاره‌گر مذاکرات هسته‌ای بوده و از طریق عمان که نقش میانجی را عهده دار است از جزئیات اطلاع پیدا کرده است. در این زمینه، برخی رسانه‌های ایرانی ادعا می‌کنند که تروئیکای اروپایی اروپا با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری می‌کند تا بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را توجیه کند.

دستان اروپا روی ماشه

روزنامه تهران تایمز در تاریخ ۱۶ آوریل تأکید کرد که رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قصد دارد به عنوان دبیرکل بعدی سازمان ملل انتخاب شود. این روزنامه بدون ارائه مدرک ادعا کرد که تروئیکای اروپا وعده داده‌اند که از درخواست گروسی برای تصدی پست دبیرکلی سازمان ملل "در ازای کمک‌های او برای ترسیم چهره‌ای از ایران به عنوان کشوری در آستانه گریز هسته‌ای، در گزارش بعدی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حمایت کنند.

تهران تایمز گفت: "چنین گزارشی سپس می‌تواند توجیهی برای کشورهای اروپایی برای تهدید به فعال کردن مکانیزم ماشه باشد، که در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بدان اشاره شده و زمینه را برای بازگشت تحریم‌های سازمان ملل هموار می‌سازد. این روزنامه در ادامه در تاریخ ۱ مه ادعا کرد که گروسی تحت فشار تروئیکای اروپا "اختلال در مذاکرات ایران و آمریکا را تشدید کرده" و اطلاعات "گمراه‌کننده" به واشنگتن داده تا شک و تردید در مورد "فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز" ایران ایجاد کند. قابل توجه است که کایا کالاتس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در تاریخ ۵ مه با عباس عراقچی، دیپلمات ارشد ایران، دیدار کرد.

کالاتس در توییتر نوشت که او "حمایت اتحادیه اروپا از دیپلماسی در مورد مسئله هسته‌ای و کاهش تنش‌های منطقه‌ای" را تأکید کرده است. در عین حال، "خواستار توقف حمایت ادعایی نظامی ایران از روسیه شد و افزود که "روابط اتحادیه اروپا و ایران به پیشرفت در تمام زمینه‌ها بستگی دارد."

این ادعاها در حالی رسانه‌ای می‌شود که تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران تحت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، که به طور رسمی به نام برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) شناخته می‌شود، لغو شدند. در این میان مکانیزم "ماشه" در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی خواهد شد. با این حال، تروئیکای اروپا که بعد از خروج یک‌جانبه آمریکا از این توافق در سال ۲۰۱۸، تنها طرف‌های غربی باقی‌مانده در برجام هستند، هشدار داده‌اند که در صورتی که تهران به توافق با واشنگتن نرسد، این مکانیسم را فعال می‌کنند.

برخی گزارش‌ها می‌گویند که تروئیکای اروپا قصد دارد این فرایند را تا پایان ژوئن آغاز کند، زیرا انتظار می‌رود این فرایند ۹۰ روز طول بکشد. برخی دیگر استدلال می‌کنند که تروئیکای اروپا باید این مکانیزم را حتی در ماه مه فعال کند. ایران هشدار داده است که بازگشت تحریم‌های سازمان ملل "غیرمؤثر است و واکنش قوی را به دنبال خواهد داشت." تهران در گذشته به تمامی امضاکنندگان توافق هسته‌ای نوشته است که ممکن است از پیمان عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج شود، اگر فرایند "بازگشت سریع" به نادرستی پیگیری شود.

ایران و دولت دونالد ترامپ سه دور مذاکرات غیرمستقیم تحت میانجی‌گری عمان برگزار کرده‌اند و اکنون این مذاکرات وارد مرحله فنی شده است. ترامپ خواهان برچیدن کامل برنامه هسته ای ایران است و با این حال، در مورد این موضع ابهاماتی وجود دارد زیرا او همچنین ابراز آمادگی کرده که ایران ذیل یک توافق، نیروگاه‌های هسته‌ای داشته باشد. جمهوری اسلامی ایران در مقابل تأکید می‌کند که برنامه هسته‌ای اش صلح‌آمیز است و از خواسته‌ها برای نابودی تأسیسات خود و کنار گذاشتن غنی‌سازی اورانیوم امتناع کرده است.

به ادعای این وبگاه، با نزدیک شدن انقضای مکانیزم "ماشه" توافق هسته‌ای، روابط ایران و تروئیکای اروپا در یک برهه حساس قرار دارند. اگر به زودی هیچ پیشرفتی در دیپلماسی بین ایران و آمریکا حاصل نشود، تروئیکای اروپا ممکن است اقدام به بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل کند.با این حال، چنین گامی خطرات زیادی را به دنبال دارد. ایران هشدار داده است که این اقدام واکنش قوی را به دنبال خواهد داشت و می‌تواند به بی‌ثباتی بیشتر منطقه منجر شود. در همین حال، دولت ترامپ ممکن است به آنچه که ممکن است به عنوان تلاش تروئیکای اروپا برای ورود به فرایند مذاکره قلمداد شود، واکنش منفی نشان دهد.

قابل توجه است که در حالی که فرایند "بازکشت ماشه" انتظار می‌رود که ۹۰ روز طول بکشد، احتمال خروج ایران از NPT نیز در همان بازه زمانی قابل اجراست. این دو فرایند ۹۰ روزه، در صورتی که همزمان فعال شوند، می‌توانند آخرین روزنه برای دیپلماسی ایران و آمریکا ببندند.

با این حال، فرض بر این است که "بازگشت ماشه" و سپس خروج ایران از ان پی تی ممکن است به عنوان آخرین گزینه قلمداد شده و فضا برای تعامل دیپلماتیک باقی بماند، این بستگی به این دارد که آیا این امر موجب اقدام نظامی ادعایی ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران خواهد شد یا خیر.