پشت پرده تعویق مذاکرات فنی ایران و آمریکا/ معمای سکوت تروئیکای اروپا؛ مکانیسم ماشه فعال خواهد شد؟

به گزارش اقتصادنیوز، امواج مدیا با استناد به داده‌های اطلاعاتی مدعی شد: مذاکرات کارشناسی میان ایران و ایالات متحده که قرار بود در عمان برگزار شود، به‌دلیل تنگناهای لجستیکی به تعویق افتاده است. قرار بود هیأتی بلندپایه به سرپرستی معاونان وزیر امور خارجه ایران، کاظم غریب‌آبادی و مجید تخت‌روانچی، روز ۲۳ آوریل (۴ اردیبهشت) برای شرکت در «نشست مشورتی فنی» وارد مسقط شود.

این نشست اکنون برای ۲۶ آوریل (۷ اردیبهشت) برنامه‌ریزی شده و به‌طور هم‌زمان با مذاکرات سیاسی میان وزیر امور خارجه ایران، عباس عراقچی و فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکاف، برگزار خواهد شد. درخواست برای تعویق این نشست کارشناسی از سوی دولت دونالد ترامپ مطرح و از طریق عمان به ایران منتقل شد. منابع مطلع در منطقه در گفت و گو با امواج مدیا مدعی شدند که مقام‌های آمریکایی که قرار بود ۲۳ آوریل وارد مسقط شوند، به‌دلیل تعهدات فوری در واشنگتن مجبور به تغییر برنامه‌های خود شدند.

سایه بی‌اعتمادی بر رایزنی‌ها

هم‌زمان، نخست‌وزیر قطر، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، برای رایزنی درباره مسائل منطقه‌ای از جمله آتش‌بس در غزه و تأمین مالی برنامه‌های مربوط به سوریه، در آمریکا به سر می‌برد. اعضای اصلی تیم کارشناسی آمریکا در مراسم شام رسمی به افتخار نخست‌وزیر قطر که در تاریخ ۲۲ آوریل برگزار شد، شرکت کردند و احتمالاً تا ۲۳ آوریل در جلساتی حضور خواهند داشت.

به ادعای این وبگاه، تعویق مذاکرات کارشناسی با ایران فشارهایی را که دولت ترامپ با آن مواجه است، برجسته می‌کند. این دولت همچنین مدیریت پرونده غزه و جنگ اوکراین را به تیم ویتکاف واگذار کرده است. با این حال، ترامپ در مدت کمتر از چهار ماه به سطحی از گفت‌وگو با تهران دست یافته که دولت دموکرات قبلی، جو بایدن، در چهار سال به آن نرسیده بود. پس از دور دوم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا که ۱۹ آوریل در ایتالیا برگزار شد، وزیر امور خارجه ایران از «فضایی نسبتاً مثبت» سخن گفت که «پیشرفت در اصول و اهداف توافق احتمالی را ممکن کرده است».

عراقچی پس از نشست رم در توییتی نوشت: «آغاز مسیر کارشناسی طی روزهای آتی با هدف تعیین جزئیات انجام خواهد شد. پس از آن، موقعیت بهتری برای ارزیابی خواهیم داشت. در حال حاضر می‌توان تا حدی خوش‌بین بود، اما با احتیاط بسیار».

این وبگاه در ادامه آورد: ترامپ در تاریخ ۲۱ آوریل اعلام کرد: «ما جلسات بسیار خوبی درباره ایران داشتیم. مرحله بعدی نیازمند اندکی زمان است.» یک روز بعد، او در تماس تلفنی با نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، اعلام کرد که خواهان توافق با جمهوری اسلامی ایران است، اما همچنان بر این شرط پافشاری دارد که ایران هیچ‌گاه نباید از آستانه گریز هسته‌ای عبور کند.

به ادعای ناظران، موانع اصلی بر سر راه توافق هسته‌ای جدید شامل آینده برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران، ارائه تضمین‌هایی مبنی بر اینکه آمریکا بار دیگر از توافق خارج نخواهد شد و همچنین دامنه مذاکرات است. به نظر می‌رسد ایران با سازوکاری مبتنی بر راستی‌آزمایی مشکلی نداشته باشد، اما با مدل ادعایی خلع سلاح هسته‌ای لیبی به‌طور کامل مخالف است.

افزون بر این، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران تأکید کرده که جمهوری اسلامی ایران درباره برنامه موشکی خود مذاکره نخواهد کرد و گفته است: «در منطقه‌ای چنین ناآرام، ایران هرگز امنیت خود را موضوع چانه‌زنی قرار نخواهد داد». با وجود این، نشانه‌هایی از خوش‌بینی نسبت به روند فعلی دیده می‌شود.

یک منبع سیاسی ارشد ایرانی در این باره به امواج مدیا گفته است: «آغاز گفت‌وگوهای فنی بسیار معنادار است»؛ بیانگر این که با وجود اختلافات، زمینه‌ای برای تفاهم سیاسی به‌منظور پیشبرد گفت‌وگوهای فنی وجود دارد.

سکوت معنادار تروئیکای اروپایی

به ادعای این وبگاه، ایران همچنین ظاهراً تلاش دارد توجه ترامپ را جلب کند. تهران تأکید می‌کند که به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیست، آمادگی توافق به سان توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) را دارد و چشم‌انداز دسترسی شرکت‌های آمریکایی به «فرصتی هزار میلیارد دلاری» در اقتصاد ایران را مطرح می‌کند.

عراقچی همچنین در تاریخ ۲۱ آوریل به‌صراحت از آمادگی برای مشارکت آمریکا در برنامه هسته‌ای ایران سخن گفت و افزود: «برنامه درازمدت ما ساخت حداقل ۱۹ راکتور دیگر است، یعنی ده‌ها میلیارد دلار قرارداد بالقوه در انتظار شرکت‌های علاقه‌مند است. بازار ایران به‌تنهایی ظرفیت احیای صنعت هسته‌ای رو به افول آمریکا را داراست».

در حالی که سه کشور اروپایی عضو برجام یعنی بریتانیا، فرانسه و آلمان -تروئیکای اروپا- از روند دیپلماسی ایران و آمریکا کنار گذاشته شده‌اند، در تئوری این کشورها می‌توانند سازوکار «بازگشت خودکار تحریم‌ها» را فعال کنند. اگر کشورهای اروپایی تصمیم به بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران بگیرند- که تهران هشدار داده در این صورت از پیمان عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) خارج خواهد شد- فرآیند ۹۰ روزه باید از تابستان امسال آغاز شود؛ چراکه مهلت این سازوکار در اکتبر ۲۰۲۵ به پایان می‌رسد.

با این حال، ناظران سیاسی در اروپا به امواج مدیا گفته‌اند که هیچ نشانه‌ای از برنامه تروئیکای اروپایی برای به‌هم‌زدن دیپلماسی ایران و آمریکا وجود ندارد؛ حتی اگر فقط برای اجتناب از سرزنش شدن در واشنگتن باشد.