روایت لارنس نورمن از گره مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا/ ترامپ به درخواست تهران برای رایزنی غیرمستقیم چراغ سبز نشان داد؟
به گزارش اقتصادنیوز، لارنس نورمن، خبرنگار ارشد روزنامه وال استریت ژورنال با انتشار یادداشتی مدعی شد: مقامات آمریکایی می‌گویند ایالات متحده به‌دنبال برگزاری گفت‌وگوهای مستقیم هسته‌ای با ایران است، در حالی که دولت ترامپ هدفی بلندپروازانه‌ای را درباره برنامه هسته‌ای ایران دنبال می‌کند؛ خواسته ادعایی او که تهران با آن موافقت نخواهد کرد.
با این همه، به ادعای نورمن، اگر ایران با انجام این مذاکرات موافقت کند، این گفت‌وگوها نخستین رایزنی‌های مستقیم و مداوم میان دو کشور از زمان خروج ترامپ از توافق هسته‌ای قبلی (برجام) در سال ۲۰۱۸ خواهد بود. دولت ترامپ در تلاش است تا در چارچوبی زمانی کوتاه‌تر، بسیار فراتر از دستاوردهای توافق پیشین که در زمان دولت اوباما حاصل شده بود، پیش برود.
تهران چه می‌خواهد؛ ترامپ چه می‌گوید؟
لارنس نورمن در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد: اما تحقق هدف ترامپ به احتمال زیاد دشوار خواهد بود. تهران دهه‌هاست از کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای خود خودداری کرده و تاکید دارد که غنی‌سازی اورانیوم را صرفا برای اهداف صلح‌آمیز انجام می‌دهد. پس از سال‌ها مذاکره، یکی از کلیدی‌ترین عناصر توافق سال ۲۰۱۵، پذیرش ادامه غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران از سوی آمریکا بود.
با این حال، به گفته یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا، این بار چنین امتیازی کافی نخواهد بود؛ چرا که آمریکا خواهان حذف (ادعایی) کامل برنامه هسته‌ای ایران است. ترامپ روز پنجشنبه در جمع خبرنگاران مدعی شد که گفت‌وگوهای مستقیم گزینه بهتری خواهد بود. او ادعا کرد: «فکر می‌کنم مذاکرات مستقیم سریع‌تر پیش می‌رود و طرف مقابل را خیلی بهتر می‌فهمید تا اینکه بخواهید از طریق واسطه‌ها ارتباط بگیرید. می‌دانم که آن‌ها (ایران) واقعاً مایل به گفت‌وگوی مستقیم هستند».
این در حالی است که تهران صراحتا اعلام کرده که خواهان رایزنی غیرمستقیم است.
نورمن در ادامه ادعا کرد: به گفته مقامات ایرانی، ایران هفته گذشته در نامه‌ای به ترامپ اعلام کرده‌اند که با مذاکرات غیرمستقیم -با میانجی‌گری کشوری دیگر- موافق هستند. در این میان، مقام ارشد دولت آمریکا مدعی است که دولت ترامپ خواهان برگزاری مذاکرات مستقیم میان مقامات عالی‌رتبه دو کشور است و قصد ندارد دوباره به شرایطی بازگردد که طرفین در طبقات مختلف یک هتل نشسته و پیام‌ها را ماه‌ها یا حتی سال‌ها از طریق واسطه‌ها رد و بدل کنند. در دوران دولت بایدن، مذاکرات میان آمریکا و ایران به‌صورت غیرمستقیم انجام شد؛ چرا که تهران از دیدارهای رودررو امتناع می‌کرد. در این میان، استیو ویتکاف، نماینده ویژه دولت ترامپ در امور خاورمیانه احتمالا بخشی از تیم مذاکراتی خواهد بود، هرچند هنوز تیم یا مکان مشخصی برای مذاکرات اعلام نشده است.
سیاست یک بام و دو هوای ترامپ
به ادعای وال استریت ژورنال، میزان ذخایر مواد شکافت‌پذیر ایران به‌سرعت در حال افزایش است. گفته می‌شود تنها یک تا دو هفته زمان لازم است تا ایران به مقدار کافی از مواد شکافت‌پذیر برای عبور از آستانه گریز هسته‌ای دست یابد. سازمان اطلاعات آمریکا هفته گذشته به کنگره اطلاع داد که تهران هنوز تصمیمی برای ساخت بمب هسته‌ای نگرفته، اما فشارهای ادعایی برای چنین تصمیمی احتمالا در حال افزایش است.
ترامپ مدعی است که به دنبال راه‌حل دیپلماتیک است، اما در روزهای اخیر تهدید کرده که در صورت عدم توافق، گزینه‌های دیگری را دنبال خواهد کرد (ادعایی). به گفته دو منبع آگاه از محتوای نامه، ماه گذشته ترامپ نامه‌ای را به ایران ارسال کرد و در آن ضرب‌الاجلی دو ماهه برای رسیدن به توافق تعیین کرده است. همزمان پنتاگون حضور نظامی خود در خاورمیانه را تقویت کرده و دو گروه ناو هواپیمابر، جت‌های جنگنده F-35، بمب‌افکن‌های B-2 و سامانه‌های پدافند موشکی پاتریوت را به منطقه اعزام کرده است.
آمریکا مدعی است که این اقدامات برای حمایت از مبارزه با یمن انجام می‌شود. کاخ سفید ادعا کرده است که اگر یمنی‌ها به نیروهای آمریکایی حمله کنند، ایران را مسئول خواهد دانست.
در این میان، گروهی از ناظران با اشاره به تحولات سال گذشته و حملات اسرائیل به مواضع محور مقاومت، بر این باورند که ایران در شرایط کنونی به دنبال افزایش توان بازدارندگی‌اش است و می‌توان امتیازهای ادعایی بیشتری از این کشور درخواست کرد. مایکل سینگ، مقام پیشین شورای امنیت ملی آمریکا در امور خاورمیانه، در این باره مدعی شد: «با توجه به تحولات حاکم بر خاورمیانه و بحران اقتصادی در ایران، ترامپ تلاش دارد تا با توسل به فشار حداکثری بستر را برای توافق هموار سازد.»
با این همه، ایران هم اهرم‌هایی در اختیار دارد. مقامات و کارشناسان بر این باورند که ایران اکنون بیش از هر زمان دیگری در آستانه گریز هسته‌ای قرار گرفته و اگر تصمیم بگیرد، تنها چند ماه تا تعییر دکترین هسته‌ای خود فاصله دارد. ایران همچنین در حال تولید اورانیوم غنی‌شده در سطح بالا به میزانی است که هر ماه می‌تواند سوخت لازم را فراهم کند. همزمان سینگ هشدار داد که ضرب‌الاجل دوماهه‌ای که ترامپ در نامه‌اش تعیین کرده، نه تنها بر تهران بلکه بر واشنگتن هم فشار وارد می‌کند.
هراس از پاسخ تهران
به ادعای وال استریت ژورنال، اسرائیل همواره مدعی است که مانع عبور ایران از آستانه گریز هسته‌ای خواهد شد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در فوریه ادعا کرده بود که تحت رهبری ترامپ «هیچ شکی ندارم که می‌توانیم و خواهیم توانست برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کنیم».
با این حال، مقامات ایرانی هشدار داده‌اند که در صورت هر اقدامی، ممکن است بازرسان بین‌المللی را اخراج و برنامه هسته‌ای خود را به‌صورت پنهانی دنبال کنند.
به ادعای وال استریت ژورنال، یکی از نگرانی‌های اصلی آمریکا همواره این بوده که ایران در پاسخ به حمله، اقدام به شلیک موشک (ادعایی) به سمت کشورهای حوزه خلیج فارس کرده و تجارت نفت در منطقه را هدف قرار دهد. چنین سناریویی ضرورت استفاده از سامانه‌های دفاع موشکی آمریکا و اجرای عملیات برای حفاظت از مسیرهای دریایی را افزایش می‌دهد.
مقامات ارشد آمریکا به‌صورت علنی شرایط سخت‌گیرانه‌ای برای دستیابی به توافق مطرح کرده‌اند. مشاور امنیت ملی آمریکا، مایک والتز، اعلام کرده که ایران باید از تمامی جنبه‌های برنامه هسته‌ای خود دست بکشد . ایران در دو دهه گذشته، برنامه هسته‌ای خود را به‌عنوان یکی از دستاوردهای اصلی‌اش معرفی کرده و علی‌رغم فشارهای دیپلماتیک گسترده و تحریم‌های بین‌المللی، از برچیدن آن خودداری کرده است.
همچنین مقامات ایرانی بارها اعلام کرده‌اند که برنامه موشکی کشور قابل مذاکره نیست؛ چرا که آن را برای دفاع از خود و بازدارندگی در برابر اسرائیل و سایر دشمنان حیاتی می‌دانند. ایران تجربه زیادی در استفاده از مذاکرات برای کاهش فشار و حفظ برنامه هسته‌ای‌اش دارد.
ریچارد نفیو، یکی از مقامات ارشد مذاکرات هسته‌ای در دولت‌های بایدن و اوباما، در این باره مدعی است: «ایرانی‌ها تلاش خواهند کرد خود را در موقعیتی قرار ندهند که ناچار به پاسخ بله یا خیر باشند. آن‌ها همیشه به‌دنبال راه سومی هستند که برایشان زمان و فضا بخرد».
حال به ادعای ناظران، اگر ایران بر خطوط قرمز سنتی خود پافشاری کند، ممکن است خیلی زود آمریکا را در برابر یک انتخاب دشوار قرار دهد؛ اینکه چگونه واکنش نشان دهد و آیا ادامه مذاکرات منطقی است یا خیر. مقامات ایرانی صراحتا اعلام کرده‌اند که در صورت هرگونه ماجراجویی طرف مقابل، آماده‌اند با استفاده از ذخایر گسترده موشک‌های بالستیک خود، به اسرائیل و نیروهای آمریکایی در منطقه پاسخ دهند.
