رمزگشایی از چرخش غافلگیر‌کننده بورس/ راه نجات بازار سرمایه چیست؟

به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه اعتماد نوشت: 

فضای عمومی پیش‌بینی می‌کرد که بازگشت تحریم‌ها و تشدید تنش‌های سیاسی منطقه‌ای، فشار سنگینی بر بورس وارد کند و چند روز متوالی بازار در محدوده منفی قرار بگیرد. اما بازار رفتاری متفاوت نشان داد. درباره تغییر رفتار بازار، «اعتماد» با تحلیلگران بازار سرمایه گفت‌وگو کرد. 

راه نجات بورس تهران

سید محمدرضا اعلمی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «اعتماد» درباره شرایط متفاوت بورس تهران می‌گوید: شاخص کل بازار سرمایه همواره آینه‌ای از انتظارات فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران است. این شاخص ترکیبی، نه‌تنها تحولات سودآوری شرکت‌ها را منعکس می‌کند، بلکه نسبت به ریسک‌های سیستماتیک و رویدادهای کلان سیاسی و اقتصادی واکنش نشان می‌دهد. با این حال، آنچه در روز شنبه شاهد بودیم رفتاری خلاف انتظار بود که خود ارزش تحلیل و تفسیر دارد.

در شرایطی که بازگشت تحریم‌ها و تشدید تنش‌های سیاسی منطقه‌ای انتظار شوک منفی به بازار را تقویت کرده بود، شاخص کل نه‌تنها منفی نشد، بلکه حدود پنجاه و دو هزار واحد رشد کرد.

این رویداد به ‌ظاهر متناقض، نقطه شروعی برای بازخوانی مجدد مدل‌های تحلیلی ماست. مدل مشهور CANSLIM که توسط ویلیام اونیل طراحی شده، حرف M به معنای Market Direction یا همان جهت بازار است. این بخش به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تشخیص دهد که آیا در ابتدای یک روند صعودی قرار داریم یا در میانه راه یا نزدیک به انتهای مسیر هستیم. او می‌افزاید: تحلیل جهت بازار بر اساس داده‌های قیمت، حجم معاملات، همگرایی یا واگرایی شاخص‌های مختلف صورت می‌گیرد. اگرچه این مدل در ابتدا برای بورس‌های توسعه‌یافته طراحی شده، اما در بورس تهران نیز قابل تطبیق است، به ‌شرط آنکه مولفه‌های اقتصاد کلان و رفتار حقوقی‌ها و سیاستگذار را هم در معادله وارد کنیم. ب

به باور اعلمی، آنچه این روزها در بازار رخ داد، نمونه‌ای روشن از اهمیت تحلیل رفتار شاخص در مواجهه با ریسک‌های سیستماتیک است. او با اشاره به اینکه انتظار می‌رفت در واکنش به خبر بازگشت تحریم‌ها و افزایش ریسک سیاسی، بازار چند روز متوالی قرمز شود و سپس با رشد نرخ ارز و شکل‌گیری انتظارات تورمی، سهام دلاری جان بگیرد، می‌گوید: این‌بار شوک اولیه به سرعت جذب و بازار با رشد بسته شد. این رفتار را می‌توان به عنوان پیام مثبتی از سوی بازار تعبیر کرد که ریسک را پذیرفته و آماده عبور از مقاومت‌هاست. البته این پیام تنها زمانی معتبر خواهد بود که با تایید حجم معاملات و همگرایی شاخص هم‌وزن همراه شود و در غیر این صورت، ممکن است تنها شاهد یک جهش کوتاه‌مدت باشیم. مقاومت مهم شاخص کل در حال حاضر محدوده دو میلیون و ششصد و نود و شش هزار واحد است و عبور پرقدرت از این سطح، آن هم با حجم معاملاتی بالاتر از میانگین می‌تواند راه را برای رسیدن به مقاومت بعدی یعنی دو میلیون و هشتصد و چهل و شش هزار واحد هموار کند. این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: اگر این شکست معتبر صورت گیرد، سناریوی ادامه‌دار شدن موج صعودی تقویت می‌شود و بازار می‌تواند حتی تا محدوده‌های بالاتر حرکت کند.

در صورت شکست کاذب یا ناتوانی در عبور از این سطح، بازگشت به محدوده‌های تراکمی اخیر محتمل است. در چنین فضایی سهام دلاری بیشترین پتانسیل رشد را دارند و بیش از دیگر گروه‌ها از افزایش نرخ ارز و رشد قیمت‌های جهانی سود می‌برند. او ادامه می‌دهد:

با این حال انتخاب سهم مناسب نیازمند دقت در بررسی صورت‌های مالی، نسبت‌های سودآوری و نقدشوندگی است و صرف دلاری بودن یک سهم دلیل کافی برای خرید نیست. پول هوشمند به سمت سهم‌هایی می‌رود که علاوه بر پتانسیل بنیادی، نقدشوندگی و حمایت تکنیکالی هم دارند. اعلمی با یادآوری اینکه بازار سرمایه ایران در مقطع حساسی قرار دارد، می‌گوید: ریسک‌های سیاسی و اقتصادی همچنان بالاست، اما نقدینگی سرگردان در اقتصاد و افزایش انتظارات تورمی می‌تواند محرک موج‌های بعدی رشد باشد. با این وجود این کارشناس بازار سرمایه معتقد است:

اگر سیاستگذاران بتوانند با ثبات‌بخشی به متغیرهای کلان و کاهش مداخلات غیرضروری، اطمینان سرمایه‌گذاران را جلب کنند، بازار سرمایه می‌تواند نقش موثرتری در تامین مالی تولید ایفا کند و به جایگاه واقعی خود در اقتصاد ایران نزدیک شود. او سپس به سرمایه‌گذاران توصیه می‌کند با استراتژی تدافعی و هوشمندانه عمل کنند. داشتن پرتفویی متعادل شامل صندوق‌های درآمد ثابت، طلا و بخشی از سهام دلاری می‌تواند ریسک کلی سبد را کاهش دهد.

افزایش وزن سهام بهتر است به ‌صورت پله‌ای و تنها پس از شکست معتبر مقاومت‌ها انجام شود. رصد مداوم رفتار شاخص هم‌وزن، حجم معاملات از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند نشانه‌های ورود یا خروج پول هوشمند را آشکار کند. این کارشناس بازار سرمایه بر این باور است که در مقطع کنونی باید سطح دانش مالی سرمایه‌گذاران را ارتقا داد تا تصمیم‌هایشان بر پایه تحلیل و منطق باشد نه هیجان و شایعه. رفتار اخیر شاخص کل فرصتی است برای یادگیری این نکته که بازار تنها به اخبار واکنش نشان نمی‌دهد، بلکه انتظارات، حمایت‌های پنهان و جریان نقدینگی نیز در شکل‌گیری مسیر اثرگذارند. اعلمی می‌افزاید: بازار سرمایه امروز بیش از هر زمان دیگری به اعتمادسازی نیاز دارد و این اعتماد نه با وعده‌های کوتاه‌مدت، بلکه با تحلیل شفاف، آموزش اصولی و پایبندی به قواعد حرفه‌ای ایجاد می‌شود.

بازار خوش‌بین است؟

سهیلا نقی‌پور دیگر تحلیلگر بازار سرمایه با نگاهی متفاوت به وضعیت کنونی بازار می‌نگرد. او در گفت‌وگو با «اعتماد» با یادآوری اینکه با شروع هفته اول مهرماه، بازار سرمایه تهران تصویری متفاوت و تا حدی خلاف انتظار بسیاری از تحلیلگران را به نمایش گذاشته است، می‌گوید: در شرایطی که روزهای پایانی شهریورماه با نگرانی‌های ناشی از ریسک‌های سیاسی و ابهامات اقتصادی، سایه سنگین ترس و فشار فروش را بر معاملات حاکم کرده بود، نخستین روزهای پاییزی و معاملات هفته اول مهرماه نویدبخش بازگشت تعادل و تزریق دوباره امید به تالار شیشه‌ای بودند.

او می‌افزاید: برخلاف تصور عمومی که انتظار داشتند پس از روزهای پرنوسان، بازار با عقب‌نشینی بیشتر و غلبه کامل عرضه‌کنندگان آغاز شود، معاملات روز گذشته (شنبه) با یک غافلگیری بزرگ همراه شد؛ شاخص کل بورس تهران با افزایش خیره‌کننده ۵۳ هزار واحدی، یک جهش بزرگ را به ثبت رساند و روند مثبت و پرتقاضای هفته را با قدرت آغاز کرد. شاهد نمایان شدن قدرت خریداران در لایه‌های مختلف بازار بودیم. این افزایش تقاضا و حرکت رو به جلوی شاخص، زنگ خطر رکود را تا حدی خاموش کرد و نشان داد که نبض بازار کاملا از کار نیفتاده است.

از نگاه نقی‌پور، شاید جذاب‌ترین بخش معاملات این هفته، شکل‌گیری صف‌های خرید پرشمار بود که مدت‌ها از بورس تهران رخت بربسته بودند. بسیاری از نمادها در گروه‌های مختلف، به ویژه نمادهای شاخص‌ساز و بنیادین که در روزهای اخیر ریزش‌های سنگینی را تجربه کرده بودند، با موج قوی خرید مواجه شدند و با صف خرید به کار خود پایان دادند. این اتفاق نه تنها گواه بر ارزندگی سهام در قیمت‌های فعلی است، بلکه نشان می‌دهد نقدینگی سرگردان همچنان پتانسیل ورود به بازار سهام را دارد؛ مشروط بر آنکه علامت‌های حمایتی لازم را دریافت کند.

او با اشاره به تقاضای چشمگیر بازار روز گذشته، شاخص شنبه را فراتر از یک تغییر مقطعی در روند می‌داند و معتقد است فضای موجود حاوی پیامی روشن و دلگرم‌کننده بود و آن این است که بازار سهام از سوی متولیان خود رها نیست.

نقی‌پور می‌گوید: تجربه تلخ رهاشدگی بازار در دوره‌های نزولی، همواره یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های سهامداران خرد بوده است. اما در جریان معاملات این هفته و به خصوص روز گذشته که نمادی از روزهای پرتلاطم پیش رو بود، حمایت‌های خوبی از سوی نهادهای حمایتی و حقوقی‌های بزرگ بازار مشاهده شد. این حمایت‌ها به شکل خرید هدفمند در نمادهای شاخص‌ساز و تزریق نقدینگی در مواقع حساس و ضروری صورت گرفت. اقداماتی نظیر فعال شدن صندوق‌های تثبیت و توسعه بازار، توانست در برابر خیل عرضه‌ها، سدی محکم ایجاد کند و اجازه ندهد فشار فروش هیجانی، بازار را به کام سقوط کامل بکشاند.

از نگاه این تحلیلگر، این سطح از تعامل و حمایت، اعتماد را به بازار بازگرداند. سرمایه‌گذاران خرد با مشاهده این امر که متولیان بازار در لحظات کلیدی پای کار می‌آیند و اجازه تکرار سناریوهای منفی قبلی را نمی‌دهند، با اطمینان بیشتری وارد مدار خرید شدند. نتیجه این امر، تقویت سمت تقاضا و متمایل شدن ترازوی بازار به سمت رنگ سبز بود. البته او تاکید می‌کند: هنوز برای قضاوت نهایی زود است و باید در مورد روند بلندمدت بازار تا تثبیت کامل شرایط صبر کرد و عوامل کلان اقتصادی و سیاسی را زیر نظر گرفت. شروع مثبت و پرقدرت بورس در هفته اول مهر، با صف‌های خرید و تقاضای موثر، یک علامت حیاتی است. این هفته و به خصوص جهش دیروز، به فعالان بازار یادآوری کرد که در کوتاه‌مدت، تاثیر سیاست‌های حمایتی و ارزندگی بنیادین بسیاری از سهام می‌تواند بر هیجانات موقتی و اخبار منفی غلبه کند.