صعود روبل در دل بحران؛ پشت‌پرده تقویت شگفت‌انگیز پول روسیه در سال ۲۰۲۵

به گزارش اقتصادنیوز، در میانه جنگ فرسایشی، سقوط قیمت نفت، تحریم‌های سنگین و رکودی که هر روز عمیق‌تر می‌شود، ارز ملی روسیه برخلاف جریان شنا می‌کند. به گزارش اکوایران و به نقل از بنک آو امریکا، روبل روسیه در سال ۲۰۲۵ با رشد بیش از ۴۰ درصدی، درخشان‌ترین عملکرد را در میان ارزهای جهان داشته؛ جهشی که نقطه مقابل دو سال گذشته است، دوره‌ای که ارزش روبل به‌شدت سقوط کرده بود.

اما چه عواملی پشت این روند صعودی پنهان شده‌اند؟براساس گزارش اکوایران، کارشناسانی که شبکه CNBC با آن‌ها گفت‌وگو کرده معتقدند این رشد نه از اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی، بلکه از مجموعه‌ای از اقدامات کنترلی و مالی دولت روسیه و البته ضعف دلار آمریکا نشأت می‌گیرد.

سیاست‌گذاری سخت‌گیرانه برای حفظ روبل

برندن مک‌کنا، اقتصاددان ارشد بانک ولز فارگو، سه عامل کلیدی برای تقویت روبل ذکر می‌کند: نرخ بهره بسیار بالا، کنترل‌های سخت‌گیرانه ارزی و برخی امیدواری‌ها به صلح احتمالی با اوکراین. بانک مرکزی روسیه برای مقابله با تورم، نرخ بهره را در محدوده بالای ۲۰ درصد نگه داشته است؛ این سیاست باعث کاهش واردات و کاهش تقاضا برای ارز خارجی شده است.

تغییر رفتار بازار و اثر واردات پیش‌دستانه

آندری ملاشنکو، اقتصاددان رنسانس کپیتال، نیز می‌گوید تقاضا برای ارز خارجی به دلیل کاهش مصرف داخلی و افت واردات، کاهش یافته است. در اوایل سال جاری، بسیاری از واردکنندگان با تصور افزایش تعرفه‌ها اقدام به واردات گسترده کالاهای الکترونیکی و خودرو کردند، اما پس از آن بازار اشباع شد و مصرف کاهش یافت. این روند، فشار بر بازار ارز را کاهش داده و به تقویت روبل کمک کرده است.

تبدیل ارز صادراتی به روبل؛ بازی اجباری دولت با صادرکنندگان

یکی دیگر از عوامل مؤثر، اجبار دولت به صادرکنندگان برای تبدیل بخشی از درآمدهای ارزی‌شان به روبل است. طبق داده‌های بانک مرکزی روسیه، در چهار ماه ابتدایی سال ۲۰۲۵، فروش ارز توسط صادرکنندگان بزرگ به ۴۲.۵ میلیارد دلار رسیده که نسبت به دوره قبل ۶ درصد افزایش نشان می‌دهد.

سیاست پولی انقباضی و نقش ترامپ

استیو هنکی، استاد دانشگاه جانز هاپکینز، کاهش عرضه پول توسط بانک مرکزی روسیه را یکی از دلایل کلیدی تقویت روبل می‌داند. او می‌گوید نرخ رشد نقدینگی از +۲۴ درصد در سال ۲۰۲۳ به -۱.۲ درصد در ۲۰۲۵ رسیده است. 

علاوه‌براین، پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا و احتمال صلح میان مسکو و کی‌یف، فضای ذهنی مثبتی برای بازارهای روسیه ایجاد کرده است.

پایداری این رشد؛ چشم‌اندازی ناپایدار؟

با وجود تقویت روبل، تحلیلگران هشدار می‌دهند که این روند ممکن است موقتی باشد. کاهش قیمت نفت، یکی از ستون‌های اقتصادی روسیه، تهدیدی جدی برای درآمدهای ارزی محسوب می‌شود. ملاشنکو معتقد است روبل به سقف خود نزدیک شده و احتمال بازگشت از این نقطه زیاد است.

مک‌کنا نیز هشدار می‌دهد که در صورت دستیابی به صلح، سیاست‌های حمایتی نظیر کنترل سرمایه لغو شده و نرخ بهره کاهش می‌یابد که ممکن است باعث سقوط روبل شود.

فشار مالی بر کرملین

در سوی دیگر، دولت روسیه نیز با فشار بودجه‌ای مواجه شده است. تقویت روبل در کنار کاهش قیمت نفت، باعث کاهش درآمدهای صادراتی شده و حاشیه سود شرکت‌های نفتی را تحت تأثیر قرار داده است. به گفته هلی سیمولا، اقتصاددان بانک فنلاند، درآمد نفت و گاز حدود ۳۰ درصد از بودجه فدرال روسیه در سال ۲۰۲۴ را تشکیل داده است و افت این درآمدها، دولت را به سمت برداشت بیشتر از صندوق رفاه ملی سوق داده است.

با وجود رشد ظاهری روبل، اقتصاد روسیه همچنان از بازار جهانی منزوی مانده و این تقویت ارزش لزوماً منجر به افزایش رقابت‌پذیری صادراتی نخواهد شد.