لزوم تشکیل وزارت آب و محیط زیست در ایران

به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه جمهوری اسلامی نوشت:  مسائل خاص منطقه‌ای هر کشور و منابع طبیعی کشورها یا مسائل جدید حادث شده و تغییرات اقلیمی و یا سیاستی و تغییر اهداف کلان جامعه همه و همه در نحوه تقسیم بندی وظایف بخش‌های مختلف دولت‌ها مؤثرند و ممکن است در طی زمان این تقسیم بندی‌ها را دستخوش تغییر نیز بنمایند.

در کشورهای مختلف جهان مقوله آب و محیط‌زیست به شکل‌های مختلفی در بدنه دولت‌ها ظاهر شده است مانند وزارت منابع آب (هند)، یا وزارت محیط‌زیست و آب (بلغارستان)، وزارت محیط‌زیست و منابع طبیعی (مالزی)، وزارت منابع طبیعی و محیط‌زیست (روسیه)، دپارتمان انرژی (آمریکا)، وزارت شورای منطقه‌ای و منابع آب (عمان)، وزارت آب و برق (عربستان سعودی)، وزارت‌ جنگل و مدیریت آب (ترکیه). 

در کشور ما از قدیم الایام به لحاظ ارتباط نسبی آب و برق کشور (از اسفند 1342) وزارت آب و برق و یا (از سال 1353به بعد) وزارت نیرو وظیفه مدیریت آب و برق کشور را به عهده داشته است.

با وجود تفاوت تخصصی جدّی دو بخش آب و برق که البته می‌توانست این مشکل و یا تفاوت با هماهنگی‌های درون سازمانی و در معاونت‌های وزارت نیرو حل شود امّا در عمل متأسفانه در اغلب اوقات وظایف بخش برق بر این وزارتخانه سیطره داشته و بخش آب مورد بی‌مهری و یا سوء مدیریت قرار گرفته است. علاوه بر این در دهه‌های اخیر، نوع نگاه جامعه جهانی به مقوله آب بسیار تغییر نموده است و این ماده حیاتی از یک منبع "اختصاصی برای انسان ها" (بدون توجه به وظایف اکوسیستمی آن) به پذیرش اولویت دادن به "وظایف اکوسیستمی آب" تغییر جهت داده است. ولی در کشور ما با توجه به جدایی بخش محیط‌زیست از وزارت نیرو، بخش آب بیشتر تحت تأثیر نگاه قدیمی و صرفاً مهندسی و سازه‌ای قرار داشته است و لذا مشکلات عدیده زیست محیطی مرتبط با آب مانند فرونشست زمین در اغلب دشت‌های کشور، رشد کانون ریزگرد، خشک شدن بسترهای آبی و تالابهای مهم کشور، آلودگی آبهای سطحی و زیر زمینی، پیشروی آب دریا در رودخانه‌ها، بُروز اشکالات زیست محیطی در رودخانه‌های کشور و... به وفور رخ داده و شکل گرفته‌اند که بیانگر اشکالات اساسی در حکمرانی آب در قالب وزارت نیرو بحساب می‌آیند.

ناگفته پیداست که انتساب همه مشکلات زیست محیطی کشور به آب نیز صحیح نیست (و محیط‌زیست شاخه‌های مهم دیگری مانند هوا و خاک و پسماند دارد که ارتباط آنها با آب زیاد نیست) امّا می‌توان با اطمینان گفت که بخش مهمی از مشکلات کنونی به مقوله آب گره خورده است. کوتاه سخن اینکه به دلایل

- بُروز مشکلات زیست محیطی حاد مرتبط با آب در کشور

- توجه بیشتر به وظایف اکوسیستمی آب در حکمرانی آب

- یکی شدن متولی بسترهای زیست محیطی (مرتبط با آب) و مدیریت آب کشور

- جلوگیری نسبی از چیرگی مشکلات برق کشور بر مدیریت آب مخازن سدها

- ارتباط تنگاتنگ مسائل اکوسیستمی کشور (نه همه آنها) با منابع آب

- امکان بالای تناسب تخصصی وزیر وزارتخانه با تخصص آب و محیط‌زیست

در شرایط فعلی، کشور ما بیش از هر زمان دیگر نیاز به این دارد که بخش‌های آب و محیط‌زیست از همه جهات چه از نظر علمی و کارشناسی و چه در برنامه‌ریزی و اجرا در کنار هم قرار گیرند و ذیل یک مجموعه و یا مدیریت فعالیت نمایند.

ناگفته نماند که این نیاز در مجامع علمی کشور مدت هاست مورد توجه قرار گرفته و درحال حاضر تحت نام دانشکده و یا مرکز پژوهشی و یا تحقیقاتی، مراکزی به همین نام در دانشگاه‌های شهید چمران اهواز، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه تهران، دانشگاه کاشان، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دانشگاه صنعتی امیرکبیر وجود دارند که می‌توانند موید لزوم این پیوستگی و تغییر نگاه و نیاز باشند و بر این اساس اعلام وصول طرح تشکیل وزارتخانه‌ آب و محیط‌زیست به مجلس شورای اسلامی باید به فال نیک گرفته شده و از آن دفاع نمود.

امید است با تشکیل چنین وزارتخانه ای، علاوه بر اصلاح تدریجی مدیریت منابع آب مشکلات عدیده زیست محیطی مرتبط با آب کشور نیز رفع گردند.